De stromingen

09-03-2014 11:45

                         Expressionisme & vitalisme

Hendrik Marsman gebruikte in zijn gedichten vaak de stromingen expressionisme en vitalisme. Deze stromingen waren zijn bronnen van inspiratie voor zijn gedichten. Weinig mensen weten wat deze stromingen precies inhouden omdat de meeste dichters vaak romantiek als inspiratiebron gebruiken. Daarom gaan we jullie, de lezers, deze twee stromingen toelichten zodat jullie weten wat het precies inhoud en waarom Hendrik Marsman voor deze stromingen heeft gekozen.

 

Wat is Expressionisme nou eigenlijk precies en hoe is het ontstaan?

 

Het was een stroming in alle soorten kunst die zich vanaf 1910 tot 1930 vooral in de beeldende kunsten in Frankrijk en Duitsland voorkwamen. Expressionisme was een onderdeel van modernisme, net zoals de stromingen: dadaïsme, surrealisme, futurisme, kubisme, constructivisme. Een ander term voor modernisme is ook wel de historische avant-garde. De naam expressionisme is ontstaan naar aanleiding van de tentoonstelling van schilderwerk J.A. Hervé in parijs in 1901 waar het zich verspreidde over heel west Europa.

 

https://nl.wikipedia.org/wiki/Expressionisme

 

Het expressionisme is antirealistisch in de zin dat het zich verzet tegen het materialisme van het naturalisme en tegen de zintuiglijkheid van het impressionisme. Daarvoor in de plaats stelt het expressionisme de uiting van emoties en ideeën die de werkelijkheid in de lezer/beschouwer oproept. Vandaar dat gebruik van geïsoleerde woorden en beeldspraak, zoals die voorkomen in het werk van G. Benn, G. Trakl en Paul van Ostaijen.

 

https://www.dbnl.org/tekst/dela012alge01_01/dela012alge01_01_03380.php

 

Kunst/muziek en expressionisme: wat hebben ze met elkaar te maken?

 

In de stroming van het expressionisme is niet de zintuiglijk waarneembare werkelijkheid van belang, maar de innerlijke gedachte/ideeën van de kunstenaar. De kunstenaar probeert zijn gevoelens en  zijn ervaringen uit te drukken waardoor in kunstwerken de band met de werkelijkheid zodanig vervaagt, dat nieuwe vrij ontstane vormen een kans krijgen.

 

Kenmerken van de expressionistische kunst zijn onder andere: felle kleuren, grillige beelden, slordig geschilderd, plat vlak, geen perspectief en er wordt meer geschilderd vanuit het gevoel dan vanuit de ratio (verstand). In de muziek is Arnold Schönberg een voorbeeld van een expressionistische componist. Zijn muziek is opgebouwd vanuit het idee van de twaalftoonstechniek wat andere componisten juist niet gebruikte. Omdat Arnold gebruik maakte van deze techniek, maakte hij dus een expressionistisch muziekstuk.

Je ziet duidelijk de overeenkomsten tussen beeldhouwkunst (links) en de schilderkunst (rechts). In beide kunsten zie je dat de emoties een grote rol spelen. Het is niet te missen welke emoties de kunsten uitbeelden. De beeldhouwkunst laat een verdrietig personage zien terwijl de schilder een verbaasde personage heeft geschilderd

 

https://www.artsalonholland.nl/kunst-stijlen/expressionisme-kunst

Beschrijving: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/67/Dodekafonie.jpg

 

 

 

 

Wat houd het vitalisme in en wat is zijn achtergrond?

 

Bij het vitalisme wordt vooral de nadruk gelegd op het leven. Het vitalisme is een levensstijl waarbij men zo intens mogelijk probeert te leven. Daarnaast is er heel veel angst voor de dood. Het vitalisme vinden we terug bij bijvoorbeeld Hendrik Marsman en Jan Jacob Slauerhoff. Slauerhoff was een Nederlandse dichter en romanschrijver die leefde van 1898 tot 1936. Zijn werk wordt ook wel tot het romantisch vitalisme gerekend. Marsman was een Nederlandse dichter die leefde van 1899 tot 1940. Zijn gedicht “Herinnering aan Holland” is een van zijn bekendste stukken. Vooral het eerst deel is bekend. Hendrik Marsman ergerde zich aan de Nederlandse beperking. Hij wou zo intens mogelijk leven. Dit is een kenmerk van het vitalisme. Dit kun je goed zien aan dit gedicht.

 

Marsman behoorde lange tijd tot de stroming van het vitalisme, maar nam daarvan in de jaren 30 afstand. Hij geldt als de belangrijkste Nederlandse vertegenwoordiger van het expressionisme in de vooroorlogse poëzie.

 

Het vitalisme was ook een protest tegen de maatschappij. De levensfilosofie sprak daarom ook vooral bij die mensen aan die zich bekneld voelden door de bestaande maatschappij met al haar normen, waarden en regels.

 

Het leven kan worden beschouwd als een grondbeginsel waaruit alles wordt afgeleid. De wereld wordt gezien als een groot levend wezen. De Vitalisten keurden het Idealisme af omdat de geest volgens hen werd gedragen door het leven. Bij sommigen wordt de geest zelfs als schadelijk gezien voor het leven (irrationalisme).

De schilderkunst gebruikt met vitalisme, het leven wordt geschilderd.

Hamme: Beeldentuin - WereldbeeldBeeldhouwkunst bij het vitalisme. De vertekening van de menselijke proporties hoort bij het vitalisme.

 

https://nl.wikipedia.org/wiki/Vitalisme_(filosofie)

https://www.dbnl.org/tekst/dela012alge01_01/dela012alge01_01_03269.php